Η ελληνορθόδοξη μειονότητα της Τουρκίας και η αρχή της αμοιβαιότητας

Abstract

Η νομική προστασία των μειονοτήτων σε Ελλάδα και Τουρκία συνδέθηκε αμοιβαία μέσα από την πολιτική ανάγνωση του άρθρου 45 της Συνθήκης της Λοζάνης. Από νωρίς, Ελλάδα και Τουρκία εφάρμοσαν με αρνητικό τρόπο την αρχή της αμοιβαιότητας σε βάρος των μειονοτήτων τους. Τα πεδία προστασίας και τα ειδικά δικαιώματα, όπως θρησκευτική ελευθερία και αυτό-οργάνωση των θρησκευτικών θεσμών, των βακουφίων και των κοινοτικών σχολείων, αλλά και τα γενικά δικαιώματα του ανθρώπου, όπως δικαίωμα ένωσης προσώπων και περιουσίας περιστάλησαν στο όνομα της αρχής της αμοιβαιότητας. Η εμπλοκή του Κυπριακού από το 1955 αποτέλεσε τον καταλύτη για την άσκηση πολιτικών που οδήγησε στην μετανάστευση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Ειδική θέση στις πολιτικές αυτές έχει η καταγγελία των ελληνοτουρκικής συμφωνίας εγκατάστασης του 1930 και η απέλαση των Ελλήνων πολιτών Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης το 1964-1965. Η αρχή της αμοιβαιότητας δικαιολογήθηκε από τις ελληνικές και τουρκικές κυβερνήσεις, δημοκρατικά εκλεγμένες και στρατιωτικές, από την δεκαετία του 1950 μέχρι και σήμερα ασκώντας αμοιβαία πιέσεις για να διασφαλίσουν πολιτικά οφέλη. Παρακάμπτοντας και παραβιάζοντας βασικές αρχές του δικαίου η αρχή της αμοιβαιότητας λειτούργησε σε βάρος των δικαιωμάτων και των υποκειμένων.